Onderaan mijn vorige post rond presentatievaardigheden en feedback deelde ik de lesmaterialen die ik voor deze lessen gebruikt had. Ik vind het delen van lesmateriaal bijzonder leerrijk, omdat het vaak leidt tot reacties en tips van collega’s.
Mag ik het ook gebruiken?
Zo was ik heel blij met de volgende reactie die ik van collega Katrien van het KCST in Sint-Truiden kreeg via Facebook:
Goed gedaan! Net voor het puntje inleiding, zou je nog kunnen toevoegen: beheers ik het onderwerp, zou ik mogelijke bijvragen kunnen beantwoorden. Verder zou ik misschien aan tempo/articulatie nog intonatie toevoegen. Bij taalgebruik afstemmen aan doelpubliek, zou je nog kunnen toevoegen: heb ik het niet te veel uit het hoofd gestudeerd?
Ze bezorgde me niet alleen inhoudelijke feedback, maar ook concrete en duidelijke tips om de checklist te vervolledigen. Tot slot stelde ze ook nog een vraag:
Zou ik het materiaal ook mogen gebruiken?
Natuurlijk mag dat! Het leek me zelfs een overbodige vraag. Ik vroeg Katrien meteen ook of ze het zag zitten om het materiaal na herwerking opnieuw te delen. Ik was immers erg geïnteresseerd in hoe ze de documenten zou gebruiken en wat ze juist zou veranderen. Daar zou ik weer wat van kunnen leren. Ze vond het prima.
Delen = tweerichtingsverkeer
Nog geen twee dagen later zat er een herwerking in mijn mailbox. En zo werd delen meteen ook krijgen. En leren. Op basis van de tips die ik ondertussen van Katrien en andere collega’s kreeg, zal ik het document nu zelf nog eens herwerken en opnieuw uittesten in de klas. De herwerking van Katrien voegde ik toe aan de originele blogpost.
Creative Commons
Lesmateriaal wordt meestal gedeeld onder een Creative Commons-licentie. Als je niet weet wat dat is, loont het de moeite om jezelf hier even in te verdiepen.
Ook materialen op Klascement worden bijvoorbeeld gedeeld met een CC-licentie. Ik gebruik zelf meestal de licentie CC BY-NC-SA. Dat is een licentie waarmee je anderen toestemming verleent om je werk te gebruiken en herwerken, op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt (BY) en het werk niet gebruikt voor commerciële doeleinden (NC). Als je het materiaal hebt herwerkt en opnieuw deelt met anderen, wordt er van je verwacht dat je het materiaal deelt onder dezelfde licentie als het origineel (SA).
Net als vele leerkrachten bekijk ik zelf ook regelmatig materialen die door andere leerkrachten gedeeld worden. Meestal ben ik geïnteresseerd in de inhoud, maar soms ook gewoon in de lay-out, of in de werkvorm die gebruikt wordt. Zelden zal ik dan ook iets wat ik van iemand gekregen heb zonder enige bewerking gebruiken in de klas. Ik kies er meestal voor om de materialen te herwerken, of verder uit te breiden. Dat heeft vooral te maken met het feit dat de context een erg grote rol speelt: wat de ene leerkracht opmaakt voor klas X, werkt zelden exact hetzelfde bij een andere leerkracht in klas Y. Het is meteen ook de belangrijkste reden waarom ik sceptisch sta tegenover werken met een methode (wat ik overigens wel doe, maar dit is voer voor een nieuwe blogpost).
Ik slaag er zelf niet altijd in om de materialen die ik van andere collega’s heb gekregen ook weer opnieuw te delen nadat ik ze herwerkt heb. Toch probeer ik het wel te doen, omdat ik zelf ervaar dat het een win-winsituatie oplevert: de originele auteur krijgt erkenning en feedback, de hele ‘onderwijscommunity’ wint erbij en in het beste geval natuurlijk … de leerlingen ook!
Dubbele oproep
Daarom voeg ik hier tot slot ook nog een oproep toe: wanneer je materiaal herwerkt dat door andere leerkrachten gedeeld werd, neem dan de moeite om het aangepaste materiaal opnieuw te delen. Het is een kleine moeite en je maakt er ongetwijfeld anderen mee blij.
Een tweede oproep is gericht aan KlasCement, de absolute pionier van de deelcultuur in het Vlaamse onderwijs. Op dit moment is delen via KlasCement helaas in de praktijk beperkt tot eenrichtingsverkeer. Hierdoor is de meerwaarde voor de delende leerkracht eerder klein. Het is weliswaar mogelijk om reacties te plaatsen bij lesmaterialen, maar die reacties blijven vaak beperkt tot een kort dankwoord (Bedankt! Dit ga ik zeker gebruiken!) of een schreeuw van enthousiasme en opluchting (Fantastisch! Dit heeft me uren werk bespaard!). Delen wordt zo bijna herleid tot een daad van altruïsme. Wanneer de feedback er meer op gericht zou zijn om de materialen zelf te verbeteren en gebruikers uitgenodigd worden om een herwerking bij het origineel toe te voegen, groeit het materiaal als het ware vanuit een netwerk van delende leerkrachten. De leerkracht die deelt zal hierdoor ook sneller de meerwaarde van het delen zelf ervaren.
Zo wordt een delend netwerk meteen ook een lerend netwerk.
Meer weten over…. ?
Creative Commons
KlasCement
Creative Commons op KlasCement
Ik ben het helemaal eens met je bericht, Karen. Door je materiaal te delen, krijg je (soms) waardevolle feedback. Een Engelse leraar vertelde me ooit: “If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together”. Het komt overeen met mijn persoonlijke ervaring: als je iets snel gedaan wil krijgen doe je het best gewoon, maar voor verdieping en verbreding is samenwerking nodig.
Bij KlasCement (full disclosure: ik verzorg er de gebruikerservaring) zijn er behoorlijke stappen gezet om die samenwerking en het bouwen op elkaar te versterken.
1) Verrijken van elkaars materiaal.
Onder elke beschrijving van een leermiddel staan naast een deel- en favorietknop ook een link om een verrijking toe te voegen. Leden worden actief opgeroepen om hun aangepaste versie, of bijkomend materiaal via die knop toe te voegen. De leermiddelen worden dan ook aan elkaar gekoppeld.
2) Oproep tot constructieve feedback
We pasten de leermiddelenpagina’s aan zodat mensen makkelijker reacties kunnen geven. Met groot succes trouwens, want het aantal reacties schoot als een pijl omhoog. Het zinnetje “Heb je nog een tip voor de inzender of collega’s?” moedigt reageerders aan om constructief kritische feedback te geven.
Dank voor je reactie, Bram! Blij om te lezen dat jullie hier hard aan werken. Misschien zou het ook wel helpen om wat context te laten geven. Heb je dit materiaal gebruikt? Hoe heb je het ingezet, enz.?
Edit: ik heb het knopje ondertussen wel gevonden 😉
Dank voor het mooie compliment over KlasCement, Karen.
Heel interessant artikel ook!
Het aanmoedigen van onze (delende) leden om meer te laten weten over het gebruik in de klas, is eveneens iets waar we volop aan werken.
Kwalitatief:
1. In het omschrijvingsveld staat bij toevoeging standaard de vraag: “Hoe gebruik je het in de klas?”
2. Wie de uitgebreide versie kiest om inhoud toe te voegen, krijgt een apart invulveld ‘Gebruik’ waarin we expliciet vragen naar praktische adviezen, didactische tips en context.
Kwantitatief:
KlasCement meet niet alleen welke inhoud wordt bekeken, maar ook welke bijlagen worden gedownload. Op basis daarvan hebben we statistieken rond het gebruik.
We blijven dit uiteraard voortdurend verder ontwikkelen op basis van feedback zoals die van jou.
Dank voor je reactie, Hans! Ik weet ook dat jullie erg hard inzetten op deze punten. Wat ik vooral wou aangeven (en zo staat het er letterlijk) is dat het in de praktijk vooral eenrichtingsverkeer blijft. En dan blijf ik als gebruiker op mijn honger zitten. De vraag is hoe we daar meer op kunnen inzetten, het antwoord op de vraag ligt mogelijk buiten KlasCement zelf (kanalen voor professionalisering, kennisdeling over Creative Commons, enz.).
Waarom delen jullie de gegevens over aantal downloads enz. niet met de gebruikers? Is dat een piste?
Hallo Karen, eventjes heel concreet: hoe zet je die CC licence dan op je materiaal? Gewoon altijd onderaan het laatste blad? Op elk blad?
Meestal in een voetnoot, ik gebruik dan meestal het symbool van de CC-website. Maar ik kom er ook niet altijd toe hoor. Copyrightinfo hoeft niet noodzakelijk op je documenten staan, overigens.
Wanneer ik documenten in de klas gebruik, staat dat er niet op. Wanneer ik ze deel op Klascement of Trello, doe ik het normaal gezien wel.
Even terzijde: copyright heb je op alles wat je zelf maakt, altijd. Door een Creative Commons licentie toe te voegen aan je bestand ‘verlaag’ je eigenlijk je copyright: je geeft aan dat je afstand doet van je copyright, binnen bepaalde afspraken (bv. naamsvermelding, niet commercieel, …).
Eigenlijk volstaat een BY SA-licentie. Dat betekent dat als jij gratis deelt, dat iemand anders het ook gratis MOET delen, ook als die een herwerking maakt.
Maar bij CC SA mogen afgeleide werken commercieel gebruikt worden, dat strookt niet helemaal met gratis, toch? Enlighten me…
Dat klopt Karen. Maar men legde het ons als volgt uit: als een uitgever, of iemand anders met een commerciële insteek dit werk wil gebruiken, dan moeten ze jouw inbreng zonder kost aan de gebruiker aanbieden. Dat is natuurlijk praktisch onmogelijk, waardoor een BY SA betekent dat commercieel gebruik sowieso uitgesloten is. Bovendien moet jouw naam op elk moment bij het werk blijven.
Bedankt! In de praktijk is het identiek, ik neem aan dat gebruikers mss vooral als statement voor NC kiezen dan. Ik was me suf aan het zoeken naar voorbeelden waarbij commercieel niet tegenstrijdig was met gratis. Stel dat ik met mijn bedrijf een actie organiseer waarbij je wanneer je intekent gratis een lesmodule o.i.d. krijgt. Verder kwam ik niet. Belangrijk toch om even over na te denken…